Kötülüğün ölçüsü nedir?

İnsanlık tarihi boyunca “şer problemi” hep var olmuş ve sorgulanmıştır. Kötülük nedir? Kötülüğün ölçüsü nedir? Hakiki manada kötülük var mıdır? Varsa kaynağı nedir? Allah’ın adaleti ve rahmetiyle kötülüğün varlığı nasıl bağdaştırılır?

Rıfat Şentürk

Eşyayı bize güzel gösteren basiretimiz değil basarımızdır. Kafa gözü olan “basar” konuyu estetik açıdan değerlendirirken; kalp gözü olan “basiret” konuyu dini ve ahlaki açılardan değerlendirir. Problemimiz de estetik değil etik olduğundan basiretten ve gönül gözünden mahrum kalan gözümüz bir mihenk olamaz. Ayet-i kerime de buna işaret eder:

“Olur ki, bir şey sizin için hayırlı iken, siz onu hoş görmezsiniz. Yine olur ki, bir şey sizin için kötü iken, siz onu seversiniz. Allah bilir, siz bilmezsiniz.” (Bakara, 2/216)

O halde bu noktada ölçü insan değil vahiydir. İnsan fıtratı, tabiatı bu ölçüyü yakaladığı yani ilahi vahye uygun kararlar verdiği nispette “insan-ı kâmil” olur. Kâmil insanlar da kahrı-lütfu bir bilirler, Yaratandan ötürü yaratılmışı hoş görürler, saadet-i dareyne ulaşırlar.

Basar ve basiretin istimali nispetinde şerrin izafi yani göreceli değeri ortaya çıkar. Basiretin olmadığı alanlarda basar his ve duyguların esiri olabilir. O takdirde birisi için acı veren, şer olan bir şey; bir diğeri için zevk veren faydalı bir şey zannedilebilir. İntikam almak, tecavüz etmek gibi. “Şeytan onlara amellerini güzel gösterdi…” (Fâtır, 35/8) ayeti de sanki buna işaret ediyor.

Bunun yanında “Peygamber gönderilmeyen kimselere azap edilmemesi” (İsra, 17/15) mealindeki ayet, ölçünün insan değil vahiy olduğunu gösterir. İnsan hikmet sahibi bir varlık olması hasebiyle bazı şeylerin hayır ya da şer olduğunu anlayabilir. Fakat bu genel geçer bir ilke değildir. Fiillerin hayır ve şer olması hükmü Allah’ındır. Akıl sınırlı bilgi kaynağıdır, hüküm kaynağı değildir.

kaynak: sorularla islamiyet

ETİKETLER